Các lễ hội dịp tết thanh minh

” Thanh minh trong tiết tháng 3, lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh…”

Hàng năm cứ mỗi độ sang xuân, vào dịp tháng 3 âm lịch hàng năm là thời điểm tết thanh minh diễn ra. Đây là một phong tục từ rất lâu đời của người Việt bắt nguồn từ Trung Quốc. Có lẽ cũng nhiều người trong số chúng ta chưa biết hết được những phong tục, lễ hội truyền thống mà người Việt chúng ta hay tiến hành trong dịp lễ tết thanh minh này.  Sau đây, trong bài viết này chúng tôi nêu ra một số hoạt động mang tính văn hóa, truyền thống trong dịp này:

1. Kéo co: Trò chơi dân gian này xuất phát từ lễ hội mùa xuân vào tiết Thanh Minh. Ngày nay, kéo co trở nên phổ biến và xuất hiện trong nhiều lễ hội quanh năm.
2. Lễ hội trồng dâu nuôi tằm
   Nghề trồng dâu nuôi tằm đã từng rất phát triển ở Việt Nam thời phong kiến. Trong tiết Thanh Minh, người ta mở hội thi trồng dâu nuôi tằm, nhằm khuyến khích nông nghiệp và các nghề thủ công. Khuôn khổ lễ hội có các hoạt động tế thần tằm, thi dệt vải, thi nuôi tằm và các trò chơi dân gian đặc sắc.
3. Bắn liễu
   Tập tục trong tiết Thanh Minh này bắt nguồn từ Trung Quốc. Người ta đặt một con chim bồ câu vào trong hồ lô rồi treo lên cây liễu, hai người dùng cung tên bắn vào hồ lô để chim bồ câu bay ra, lấy độ cao khi bay lên của chim để phân thắng bại. Ở Việt Nam, mùa xuân thường tổ chức lễ hội bắn cung thi tài để thể hiện tinh thần thượng võ và ý chí sẵn sàng bảo vệ Tổ quốc của trai tráng. Tục này giờ hầu như không còn nữa.
4. Chơi diều  
   Thả diều cũng là một trong những phong tục trong tiết Thanh Minh, có từ rất lâu đời. Mùa xuân, dương khí thịnh, thời tiết ấm lên và nhiều ánh nắng mặt trời, hoạt động giải trí như thả diều không chỉ vui vẻ mà còn có tác dụng dưỡng sinh, thanh tẩy uế khí, có lợi cho thân thể. Người ta còn tin rằng, nếu đem những tai bệnh của mình viết lên con diều và thả cho nó bay thật cao thì sẽ giúp cho bệnh tật tiêu biến theo gió. Ngày nay, các lễ hội thả diều tuy không còn nhiều nhưng vẫn được duy trì.
5. Tế tổ tảo mộ 
   Tiết Thanh Minh truyền thống không thể không nhắc tới tục tảo mộ – hoạt động thể hiện lòng hiếu thảo, sự biết ơn và trân trọng quá khứ. Đây được coi là tục lệ tiêu biểu nhất, quan trọng nhất trong tiết Thanh Minh. Ngày này, mọi người đều sắm đồ lễ tới thăm mộ ông bà tổ tiên, diệt trừ cỏ dại, dâng đồ cúng, thắp hương khấn vái và đốt vàng mã gửi tới người thân đã khuất.
6. Đạp thanh
   Nguyễn Du trong truyện Kiều đã viết “Thanh Minh trong tiết tháng ba, lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh”. Đạp thanh (giẫm lên cỏ) là tục lệ gắn liền với tục tảo mộ. Mùa xuân thanh mát, cỏ mọc xanh tốt, không khí trong lành, người ta rủ nhau ra ngoại ô tổ chức lễ hội đạp thanh, coi như một dịp dạo chơi, hít thở không khí và thưởng ngoạn cảnh sắc.

(VPA – ST)